Dubbele huid op nieuw symbool Barcelona
De Torre Agbar in Barcelona nadert na drie jaar bouwen zijn voltooiing. ‘De toren zal het nieuwe symbool van deze internationale stad worden en een van haar beste ambassadeurs’, aldus Jean Nouvel, de Franse architect van het bouwwerk. En dat zou best wel eens zo kunnen zijn, want de gevelafwerking van glas en gekleurde aluminium panelen is zeker spectaculair te noemen.
Ook zonder die afwerking is de toren een opvallende verschijning. Met zijn hoogte van iets meer dan 144 meter behoort de toren tot de hogere gebouwen van Barcelona. Alleen de Sagrada Familia van Antoni Gaudí – Barcelona’s beroemdste bouwwerk – zal, wanneer alle koepels in 2030 voltooid zijn, met een hoogte van 170 meter duidelijk hoger zijn. De vorm van de Torre Agbar laat overigens weinig aan de verbeelding over. De toren scoort hoog op de lijst van “the most phallic buildings in the world”.
Water
De toren ligt niet ver van de Sagrada Familia verwijderd.
De bouwlocatie is een driehoekige kavel tussen twee wegen die uitkomen op de Plaza de las Glà.
Precies op de punt van de driehoek die wijst naar de rotonde van komende en gaande wegen staat de toren.
Het terrein is parkachtig ingericht, met veel groen en waterpartijen.
De toren staat met de voeten in een vijver, heel toepasselijk voor een gebouw dat zal worden gebruikt als hoofdkantoor van de verenigde Barcelonese waterbedrijven.
Ook de gevelafwerking heeft duidelijke verwijzingen naar de waterige bestemming van de toren
De Torre Agbar is opgebouwd uit twee niet-concentrische cilinders van gewapend beton.
De plattegrond is niet helemaal cirkelvormig, maar ook niet helemaal ovaal te noemen.
De cilinders gaan tot de 14de verdieping recht omhoog.
Daarna begint de buitenste cilinder licht naar binnen te krommen tot aan de 25ste verdieping.
Een stalen koepel bekroont het geheel en maakt de toren compleet met 32 verdiepingen.
De binnenste cilinder vormt de kern van de toren.
In deze kern met een diameter van ongeveer vijftien meter zijn de liften, vluchttrappen en sanitaire voorzieningen opgenomen.
De buitenste cilinder heeft een diameter van ongeveer veertig meter.
De twee cilinders zijn met elkaar verbonden door horizontale stalen liggers.
Hierdoor heeft de toren voldoende stabiliteit, zodat in de tussenliggende ruimte geen kolommen nodig zijn om de vloeren te ondersteunen. Aan de zuidkant van de toren zitten vlak achter de gevel zes glazen liften.
Via de gaten in de betonnen cilinder is zo een mooi uitzicht over de Middellandse zee.
Dubbele huid
De toren heeft een dubbele huid waarin twee contrasterende gevelmaterialen met elkaar zijn gecombineerd. De buitenste betonnen cilinder vormt de binnenhuid. Hierin zijn schijnbaar willekeurige perforaties aangebracht voor de ramen – in totaal meer dan 4400 - die het beeld oproepen van een fractal. Het beton is bekleed met aluminium golfplaten in veertig verschillende kleuren, in gevarieerde tinten van rood en blauw, die in golvende patronen op de gevel zijn aangebracht. Over deze strenge, stevige structuur komt een open en transparante gevel: de buitenhuid. Op een constructie van stalen staanders en liggers worden 59.619 glazen panelen van 120 bij 30 centimeter bevestigd. Het zijn horizontale lamellen die, vergelijkbaar met een luxaflex, een beetje schuin boven elkaar zitten. De lamellen zijn op verschillende plaatsen van de gevel onder een andere hoek geplaatst, wat een andere lichtdoorlating of weerkaatsing tot gevolg heeft. Het glas is ook niet overal even transparant. De lamellen werken daardoor als zonwering.
Koepel
De staalconstructie van de koepel is ingevuld met glas. Het staal is in verschillende kleuren geverfd. Hier overheen loopt de huid van lamellen gewoon door. Het glas op zowel de binnen- als de buitenhuid is bewerkt door het te zeefdrukken, wat weer een effect heeft op de transparantie. Ook zijn her en der op de ramen van zowel de schacht als de koepel gekleurde coatings aangebracht.
Effect
De speelse afwerking van zowel de binnen- als de buitenhuid levert een bijzonder effect op. Er zijn ontelbare combinaties mogelijk in de positie van de ramen, de kleuren van de aluminium panelen, raamkozijnen en coatings, de mate van transparantie van het glas en de stand van de lamellen. Jean Nouvel heeft deze combinaties echter niet willekeurig toegepast. Hij heeft zich laten leiden door de positie op de toren ten opzichte van de zon en het beeld dat hij nastreefde. Zelf zegt hij: ‘Het oppervlak van het gebouw lijkt op water: glad en stromend, glinsterend en transparant. De materialen tonen zich in verschillende nuanceringen van kleur en licht.’
Opdracht: Sociedad General de Aguas de Barcelona SA
Ontwerp: Ateliers Jean Nouvel, Parijs / b720 Arquitectura, Barcelona
Uitvoering: Dragados
GevelBouw, nr. 2, jaargang 1 | mei 2004