Dag en nacht Verkade
Er zijn van die bouwprojecten die alles in zich hebben om tot een succes uit te groeien. De Verkadefabriek in ’s-Hertogenbosch is zo’n project. Om te beginnen is er een oude koekjesfabriek die een nieuwe bestemming krijgt. Een aansprekende bestemming, die bestaat uit theater- en filmzalen, een Grand Café en oefenruimten voor theatergezelschappen. Het ontwerp is van het architectenbureau van Hubert-Jan Henket, die samen met Wessel de Jonge onlangs de BNA-kubus in ontvangst mocht nemen. Met deze architectuurprijs toonde de BNA waardering voor de manier waarop beide architecten omgaan met hergebruik en aanpassing van bestaande gebouwen. En dat is precies wat met De Verkadefabriek is gebeurd.
De nieuwe Verkadefabriek bestaat uit drie tegen elkaar geschoven bouwvolumen. Brede gangen verbinden de delen met elkaar, maar vormen ook de scheiding tussen de verschillende functies die in het gebouw zijn opgenomen. Twee van de drie blokken maakten deel uit van de oude koekjesfabriek; het kleurige derde blok is nieuw gebouwd. Daarmee komen alle mogelijke facetten uit de bouwwereld in het project terug: renovatie, uitbreiding in de oude stijl en totale nieuwbouw.
Shedhal
De shedhal is het minst opvallende deel van het gebouw, omdat het achter de twee andere bouwdelen verborgen ligt. De hal met sheddak heeft na een grondige renovatie een nieuwe bestemming gekregen, maar dat is aan de buitengevel niet te zien. Het was de bedoeling dat de oude gevels gehandhaafd zouden blijven, maar tijdens de werkzaamheden bleek dit niet mogelijk te zijn. De gevels waren in een te slechte staat en zijn daarom helemaal afgebroken en in de oude stijl herbouwd.
Binnen in de shedhal is de verbouwing duidelijker zichtbaar. In de nieuwe bestemming zijn de voormalige opslagplaatsen oefenruimten voor de verschillende theatergezelschappen geworden. Om te voorkomen dat de gebruikers last van elkaar of van omgevingsgeluiden zouden hebben, was een goede geluidsisolatie noodzakelijk. De oplossing is gevonden in een doos-in-doos constructie. Elke ruimte vormt een losse eenheid, zonder rechtstreekse verbindingen met de volgende eenheid of de gevel.
Betonnen kozijnen
Aan de voorzijde langs de Boschdijkstraat ligt de koekjeshal, de fabriek waar vroeger daadwerkelijk de koekjes werden gebakken. Deze ruimte is nu getransformeerd tot Grand Café waarbij de originele details zo veel mogelijk behouden zijn gebleven. De oude gevel van het café is gerenoveerd en ook hier zijn de originele details behouden. Zelfs de betonnen kozijnen zijn gehandhaafd, inclusief de stopverf waarmee het enkele glas bevestigd is. Omdat de gevel bouwfysisch en akoestisch niet meer aan de eisen van deze tijd voldoet, is er aan de binnenzijde een stalen pui met dubbel glas geplaatst. In het verlengde van de fabriekshal is een nieuw gedeelte gebouwd waarin de kleine theaterzaal is ondergebracht. De gesloten gevel heeft hetzelfde ritme als de gevel van het Grand Café, en is uitgevoerd in metselwerk, gevat in een raamwerk van beton, waardoor niet meer te zien is wat oud is en wat nieuw.
Kassenbouw
Helemaal nieuw is de vierkante dichte doos aan de kopse zijde van de shedhal, met daarin een grote theaterzaal en drie filmzalen. Om niet te concurreren met het oorspronkelijk gebouw, is hier gekozen voor een bescheiden vierkant blok. Voor de afwerking van de gevels hebben de ontwerpers gezocht naar een eenvoudig industrieel systeem. De oplossing werd gevonden in een systeem dat veel gebruikt wordt in de kassenbouw. Glazen platen zijn gevat in een frame van aluminium profielen en vastgezet met rubberen strips. Je zou kunnen zeggen dat de hele glasgevel functioneert als een regenjas die alles wat eronder zit droog houdt. De regenjas staat helemaal vrij van een zwart gespoten wand met genoeg isolatiemateriaal om ongewenste geluiden buiten te sluiten.
Kleur
Opvallend is op de glazen doos in grote, kleurige letters de naam van het gebouw te lezen. Dit is het werk van de Amsterdamse kunstenaars Yolanda Huntelaar en Roosje Klap. Op twee gevels langs de doorgaande wegen staat de tekst VERKADE en eronder ondersteboven FABRIEK. De woorden staan in verschillende kleurschakeringen van rood, oranje en geel op de glazen panelen gezeefdrukt, waardoor het moeilijk is om voorbij te gaan aan het theater en filmhuis. Als het donker wordt, treedt een raster van LED-lampjes in werking. Hiermee kunnen behalve de naam van het gebouw ook nog andere teksten – bijvoorbeeld over het programma van het theater – worden getoond.
Opdracht: Gemeente ’s-Hertogenbosch
Ontwerp: Henket & partners architecten, Esch
Advies: Arcadis (bouwmanagement)
D3BN civiel ingenieurs (constructies)
Huisman & Van Muijen (installaties)
Adviesbureau Peutz en Associés (akoestiek)
Bremen Bouwadviseurs
Uitvoering: BDW Bouwgroep, ’s-Hertogenbosch
GevelBouw, nr. 4, jaargang 1 | december 2004